De SP komt vandaag met het standpunt om het eigen risico in het geheel af te schaffen. Zij willen in hun plan de marktwerking afschaffen, een ruimer basispakket en inkomensafhankelijke zorgpremie. Wij hebben zelf al vaker kritiek gehad op op het huidige zorgstelsel. Is het plan van de SP haalbaar en blijven de zorgkosten “beheersbaar”?
Het eigen risico
Dat het eigen risico wordt gebruikt om te voorkomen dat mensen onnodig gebruik maken van de zorg om zo zorgkosten te besparen is al vele male ontkracht door diverse partijen. Het laatste onderzoek van VGZ bevestigde weer eens dat dit juist een negatief effect heeft op de zorgkosten. Het eigen risico is momenteel gewoon een gereedschap om de zorgkosten deels extra bij de mensen neer te leggen als ze ziek worden. Maatschappelijk gezien is dit eigenlijk een straf of boete als je ziek wordt. Niemand kiest er immers voor om ziek te worden, je kunt dan iemand daar niet extra voor laten betalen.
Als je wilt dat mensen niet onnodig gebruik maken voor de zorg dat je eerder een kleine eigen bijdrage vraagt voor een bezoek aan de huisarts. Echter wij zijn van mening dat je niet kunt verwachten en/of eisen van mensen, dat ze zelf moeten gaan inschatten of de eventuele zorg nodig is of niet. Daar is juist onder andere een huisarts voor.
Op dit moment is het eigen risico er dus enkel aanwezig zodat gezonde mensen minder zorgkosten hebben dan ongezonde mensen. Buiten dit asociale feit levert het eigen risico vaak financiële problemen voor veel gezinnen. Als je als echtpaar een beetje pech heb ben je in 2016 € 770,- extra kwijt aan zorgkosten buiten eventuele eigen bijdrages om. Dat de SP dit wil afschaffen juichen we toe. Wel zetten we vraagtekens bij het plan om de reserves van zorgverzekeraars in te zetten voor (in eerste instantie) verlaging van het eigen risico. Dit kan enkel voor het korte termijn en moet dus onderdeel worden van de totale aanpassing van het zorgstelsel. Hier komen we dadelijk nog op terug.
Marktwerking in de zorg
We hebben over de marktwerking eerder een artikel over geschreven. We zijn hier ingegaan op drie grote argumenten waarom marktwerking in de zorg onwenselijk is:
- Marktwerking en daarmee het winstoogmerk zorgt voor kwantiteit boven kwaliteit. Minder verzorgers in verzorgingstehuis, goedkopere medicijnen met meer bijwerkingen etc.
- Winstoogmerk bij zorgverzekeraars zorgt voor een tegengesteld belang. Zorgverzekeraars hebben een financieel belang om niet te betalen, terwijl zij moeten bepalen of zorg terecht is.
- Ethisch onverantwoord. Uiteindelijk kom je op de vraag of het leven (of levensverlening) van persoon x nog wel y euro waard is.
Tevens is er bij vooral de zorgverzekeraars geen echte marktwerking mogelijk omdat er geen vrij in en uittreding is van aanbieders. Net als de SP zouden wij graag zien dat de marktwerking wordt afgeschaft. Het argument dat de wachtlijsten dan weer terug komen sturen wij graag naar de rijk der fabelen. Dames en heren politici die dit argument nog steeds gebruiken. Wachtlijsten ontstaan door een grotere vraag dan aanbod in een bepaalde zorgsector. Dit heeft niets te maken met concurrentie. Wel krijg je door concurrentie een daling in de kwaliteit, wat kan leiden tot een groter aantal behandelingen. En ja dit verkort de wachtlijsten iets, maar dit is juist het grote nadelige effect van concurrentie. Dat je dit als voor argument gebruikt is beschamend!
Wat dan?
De VVD, CDA en PvdA zeggen altijd dat de zorgkosten zonder deze marktwerking en zonder het eigen risico onbetaalbaar worden. Dit argument is ongefundeerd en ook nog eens onjuist. Als we kijken naar een aantal andere Europese landen, zijn wij eigenlijk redelijk uniek. België kent een ziekenfonds structuur met een inkomensafhankelijke zorgpremie. De Verenigd Koninkrijk en Frankrijk kennen geen zorgpremie, maar wordt deze betaald via de belasting (in de VK) en via werkgevers / salarisafdracht (in F). In Frankrijk is kent zelfs het solidariteitsprincipe waarbij hoe zieker je bent hoe minder premie je betaald. Dit klinkt toch wel wat eerlijker dan het eigen risico in Nederland. Duitsland kent het oude systeem van Nederland met een ziekenfonds en een particuliere verzekering voor de hogere inkomens. Schijnbaar gaat het toch makkelijk zonder marktwerking een goed zorgstelsel neerzetten. Daarnaast zijn de zorgkosten in Nederland even hoog als in de eerder genoemde landen. Wel zien we dat het enige land die de marktwerking nog verder heeft doorgevoerd, de Verenigde Staten, dat zij ook een veel hogere zorgkosten kennen als de rest. Hieruit kun je al afleiden dat marktwerking geen enkel positief effect kent op de zo graag gebruikte term van “beheersbaar houden van zorgkosten”.
De toekomst van het Nederlands zorgstelsel.
Zorg is een voorziening waar iedereen recht op heeft. Zorg moet eerlijk en solidair zijn, waarbij kwaliteit prefereert over kwantiteit. Een mensenleven is immers niet in geld uit te drukken. Deze feiten geven eigenlijk al aan dat de primaire zorgvoorziening bij de overheid moet liggen, zij kunnen de solidariteit en kwaliteit waarborgen. Dit moet ook het uitgangspositie zijn.
In Nederland werd in 2014 per persoon € 5.650,- aan zorg uitgegeven wat komt op een totaal van 94 miljard euro (bron: CBS). Op dit moment worden deze kosten betaald via:
- een inkomensafhankelijke bijdrage van het loon (5.7% of 6,95% tot € 51.974 )
- een jaarlijkse zorgpremie
- Eigen risico
- Eigen bijdrage
- Overige belastingen (via overheidsgelden)
Het uitgangspunt moet, zoals eerder gezegd, de overheid zijn. Zij zouden via een ziekenfonds structuur een verzekering moeten aanbieden of de zorgkosten rechtstreeks vanuit de staatskas moeten voldoen. Ook vinden wij dat primaire zorgaanbieders (zoals ziekenhuizen) en geneesmiddelen vanuit de overheid moeten worden aangeboden. De overheid heeft dan juist veel sterkere positie voor prijsafspraken met producenten.
Deze zorg moet dan op een eerlijke en solidaire manier betaald worden. Dit betekent geen korting omdat je gezond bent (eigen risico) of bij een bepaalde club of werkgever zit (collectiviteitskorting), maar een bijdrage naar draagkracht. Dit kan via een werknemers/gevers bijdrage (via het loon), zonder een maximum, via de belasting. Een zorgpremie zou in principe niet nodig zijn. Vaak wordt aangegeven dan mensen bewust moeten worden van de stijgende zorgkosten. Maar dit is eigenlijk een non-argument. Niets is zo ondoorgrondelijk als de kosten voor een bepaalde behandeling of zorg. Daarnaast kiezen mensen niet om ziek te worden en kun je niet op voorhand verwachten dat zij weten welke zorg zij nodig hebben. Een zorgpremie is daarom helemaal niet nodig en kan gewoon als onderdeel van de loonafdracht of algemene belastingen worden ondergebracht.
De huidige reserves zouden wij niet gebruiken om het huidige eigen risico te halveren, maar om de omzetting van de zorgstelsel te financieren. Het restant kan dan gebruikt worden om de toekomstige zorgkosten te betalen vanuit de overheid.
Zorgverzekeraars zouden kunnen blijven bestaan om aanvullende verzekeringen aan te bieden voor bepaalde type zorg, zoals bijvoorbeeld alternatieve geneeswijzen. Wel zouden we het “basispakket” flink uitbreiden zodat ook bijvoorbeeld tandartskosten vanuit de overheid worden vergoed. De zorgtoeslag kan dan in zijn geheel vervallen wat weer heel wat administratieve kosten scheelt.
Om exact door te rekenen wat het effect is van de omzetting van de huidige zorgstelsel op de belastingdruk en overheidsfinanciering is voor ons heel moeilijk, zeker omdat een heel aantal kosten wegvallen. Uit de landen om ons heen kun je wel concluderen dat het gewoon betaalbaar blijft.
De voordelen:
- Elke euro wordt ook daadwerkelijk aan de zorg besteed en niet aan winst, marketingkosten, bestuurs-/management kosten voor 50 verschillende zorgverzekeraars
- Einde zorgtoeslag en de daarbij horende administratieve kosten
- Mogelijke lagere “inkoopkosten” van zorg en medicijnen
- Einde eigen risico
- Einde Collectieve Zorgverzekering Minima.
- Geen kosten in verband met wanbetalingen.
- Kwaliteit, rechtvaardigheid en solidariteit staan weer bovenaan.
04-11-2015 | 19:46