Marktwerking in de zorg: asociaal en gefaald beleid

De vorige keer hebben we het al gehad over het gebrek aan solidariteit in het huidige zorgverzekeringsstelsel. We gaan nu een stap verder en kijken naar de gefaalde en onwenselijke marktwerking in de gehele zorgsector en de grote macht van de zorgverzekeraar.

Marktwerking in de zorg, kan dat eigenlijk wel?
Marktwerking moet zorgen dat aanbieders en producenten, onder de druk van concurrentie, kostenefficiënt te werk gaan. Hierdoor creëer je een optimalisatie van prijs en kwaliteit. Hier lopen we dus al meteen tegen een groot probleem. Beste prijs-kwaliteit is compleet iets anders dan beste kwaliteit. Marktwerking in de zorg resulteert in de praktijk dat er genoegen wordt genomen met een 6je in plaats van een 9. Dit zie je overal terug. Medicijnen die worden vergoedt hebben meer bijwerkingen maar zijn wel goedkoper, ziekenhuizen die bezuinigen op bijvoorbeeld schoonmaakafdeling, immers een 6 is ook voldoende (dit is echt gebeurd met een ziekenhuis dat een 9 scoorde voor schoonmaak, dus hygiëne). In andere woorden, er wordt meer risico genomen en/of meer ongemak (of pijn) geaccepteerd vanwege de marktwerking. Het gaat hier om mensenlevens, waarom wordt dit gewoon maar geaccepteerd?

Winstoogmerk bij commerciële zorgverleners zorgt ervoor dat zij een belang hebben om aan de ene kant omzet te verhogen en aan de andere kant kosten te verlagen. In de zorg is dit een onacceptabele situatie. Omzet verhogen bij zorgverleners betekent dat zij meer patiënten moeten behandelen/verzorgen in dezelfde tijd. In de verzorging zie je dit heel goed terug. In plaats van de verpleger die bepaalt welke patiënt hoeveel zorg nodig heeft (immers ieder mens is anders), wordt er vanuit het management bepaald dat er maar x minuten aan besteed mag worden. Kwantiteit dus voor kwaliteit. De kosten verlagende aspect gaat meestal ten koste van het personeel. Personeelskosten zijn vaak de hoogste kosten voor een onderneming, dus minder personeel moet hetzelfde werk voltooien in een kortere tijd. Ook zie je steeds meer het gebruik van flexwerkers. Voor patiënten betekent dit vaak veel nieuwe gezichten, veel meer fouten of frustraties en het gevoel behandeld te worden als een nummer.

De zorgverzekeraar


Misschien wel de belangrijkste commerciële partij in het huidige zorgstelsel is de zorgverzekeraar. Echter, van echte marktwerking is absoluut geen sprake. Ten eerste is er geen vrije toetreding (open markt) tot deze markt, begrijpelijk maar de marktwerking werkt dan niet goed. Ten tweede zijn er maar 10 zorgverzekeraars, waarvan de 4 grote (Achmea, VGZ, CZ en Menzis) 90% van de markt domineren. Dit noemt men ook wel een oligopolie. Het risico hiervan is onder andere kartelafspraken en/of geen optimale concurrentie/marktwerking resulterende in een te hoge prijs. Dit risico en het gebrek aan vrije toetreding ondermijnt in principe het hele argument van de privatisering van de zorg.

Er is nog een ander probleem met de zorgverzekeraar en met name het winstoogmerk. Dit winstoogmerk bij zorgverzekeraars zorgt ervoor dat zij baat hebben bij het zo min mogelijk betalen van zorgkosten. Immers minder kosten resulteert in winst en lagere premies (betere concurrentie). Hoe kan het dan dat juist deze partijen steeds meer bevoegdheid krijgen over de beslissing of jij überhaupt wel zorg nodig hebt, wat ze vergoeden en vooral waar jij je zorg afneemt?

Heb je je zorg wel nodig?


De zorgbenodigdheden voor de basisverzekering zijn wettelijk bepaald, maar niet alle zorg valt hieronder. Neem als voorbeeld een besnijdenis vanwege medische indicatie. Dit wordt enkel vergoed vanuit een aanvullende verzekering ondanks dat er een medische indicatie is. Steeds vaker zie je bij zulk soort vergoedingen het zinnetje “vooraf toestemming nodig”. Dit zinnetje zegt eigenlijk: De arts of medisch specialist die ervoor gestudeerd heeft kan wel vinden dat het medisch nodig is, maar wij de zorgverzekeraar bepalen uiteindelijk zelf. In andere woorden, de partij die baat heeft bij zo min mogelijk kosten vergoeden, is dezelfde partij die bepaald of jij de zorg wel echt nodig hebt!

Wat krijg je vergoed?


Voor al de zorg die niet in de basisverzekering zit, bepaalt de verzekeraar zelf de hoogte van de vergoeding. Heb je als patiënt zorg nodig die niet in de basisverzekering zit? Dan ben je genoodzaakt een aanvullende verzekering af te sluiten. De bijna 400 verschillende aanvullende pakketten en modules maken het niet makkelijker. Vaak vergoeden deze verzekeringen maar een deel van de benodigde zorg, want: De zorgverzekeraar wil de premie (kosten dus) laag houden vanwege concurrentie. Dus prijstelling bepaalt het pakket en niet de zorgwensen.

Waar neem je je zorg af?


Het belangrijkste element van de macht van de zorgverzekeraars is wel waar je je zorg afneemt. Dit wordt ook steeds belangrijker. Zorgverzekeraars sluiten contracten af met zorgverleners, waarbij zij aangeven dat deze zorgverleners aan hun kwaliteitseisen moeten voldoen. Maar deze claim staat haaks op marktwerking en winstoogmerk. Wij vragen ons af op het moment dat een zorgverlener (bv behandelcentrum) de hoogste kwaliteit biedt, maar ook hierdoor veel duurder is dan hun concurrenten, of de zorgverzekeraar dan ook een contracten met hun afsluit. Immers de doelstelling is de zorgkosten drukken. Gelukkig blijft de vrije artsen keuze voorlopig bestaan. Echter met de huidige natura polissen beslist de zorgverzekeraar in principe nog steeds waar jij je zorg moet afnemen. Wij moeten maar hopen dat ze inderdaad ook naar de kwaliteit kijken en niet alleen naar de kosten. En ja, er is ook de restitutiepolis. Maar, voor veel mensen is de huidige zorg al onbetaalbaar, laat staan dat zij een flink duurdere polis kunnen betalen.

Ethiek


Naast al deze feitelijke zaken zijn er nog de ethische normen en waarden. Daarbij is de grote vraag: Is het wel ethisch verwantwoord dat er winst wordt gemaakt op de zorg? Naar onze mening absoluut niet!

Winst zorgt ervoor dat kwantiteit boven kwaliteit gaat, hier gaat altijd een keer iets fout. In de zorg kan deze fout grote gevolgen hebben voor kwaliteit van leven of zelfs het leven zelf van mensen.
Elke euro winst is een euro die niet is gebruikt voor zorgverlening (maar wel voor betaald). Elke zorgverlener zou op een non-profit basis moeten werken.
Kosten laag houden wordt zo belangrijk tot op een moment de discussie begint of jij je behandeling die je leven verlengt of zelfs redt nog wel rendabel is. Dit is een discussie die überhaupt nooit plaats mag vinden. Elk leven is onbetaalbaar en moet de maximale zorg krijgen.

Oplossing


We hebben al opgemerkt dat solidariteit inmiddels ver te zoeken is, maar nu ook dat heel de marktwerking niet werkt en onwenselijk is. Wat nu te doen? Naar onze mening moeten zorgverleners ten alle tijden op non-profit basis werken. De privatisering moet worden teruggedraaid. In plaats van private zorgverzekeraars en ziekenhuizen moet er een nationale gezondheidsdienst komen, vanuit waar zorgkosten vergoed en specialistische zorg verleend wordt. Deze dienst moet worden betaald vanuit belastinggelden en een premie naar draagkracht (i.p.v. gezondheid). Kwaliteit moet bovenaan de prioriteitenlijst staan.

Om de zorgkosten beheersbaar te houden moet er in plaats van oneigenlijke marktwerking gekeken worden hoe behandelingen efficiënter kunnen, absurde patenten van bepaalde medicijnen op internationaal niveau ter discussie stellen en ultimo welke kosten bespaard kunnen worden zonder dat de kwaliteit wordt aangetast. Daarnaast wordt er in ieder geval bespaard op een hele hoop top bestuurders, grote panden, dure bedrijfskosten en vooral winst. Al deze bedragen kunnen nu ook aan de zorg besteed worden. Daarnaast, omdat de nationale gezondheidsdienst wordt betaald met belastinggelden, kan de overheid haar uitgaven managen en prioriteren.
Als laatste willen wij het argument van de wachtlijsten (waar de politiek nog wel eens mee schermt) naar het rijk der fabelen verwijzen: Wachtlijsten ontstaan door een grotere vraag dan aanbod voor een bepaalde zorg. Wachtlijsten oplossen kan op drie manieren:

Meer zorgverleners voor de desbetreffende zorg.
Kwantiteit boven kwaliteit, dus meer behandelingen in dezelfde periode ten kosten van kwaliteit.
Efficiëntere behandelmethodes. Dit is een gevolg vanuit medisch onderzoek en nieuwe technieken.

De oplossing staat compleet los van de manier waarop zorgkosten worden betaald. Privatisering en daarmee winstoogmerk zorgt ervoor dat enkel voor optie 2 wordt gekozen.
17-12-2014 | 14:34

Laat een reactie achter

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *